این هلال با درخشندگی حدود یک درصد ، در لحظه غروب آفتاب ۱۱ درجه بالاتر از نقطه غروب خورشید در سمت ۲۶۵ درجه قرار دارد .
هلال پس از مدت زمان نسبتا طولانی حدود ۵۴ دقیق در سمت ۲۷۳ درجه غروب خواهد کرد .
اوقات شرعی بر اساس حرکت ظاهری خورشید تعیین می شود.
طلوع سپیده (فجر )، هنگام اذان صبح است. در سالهای قبل اعتقاد بر این بود که وقتی مرکز قرص خورشید 4/19 درجه زیر افق باشد، سپیده طلوع کرده و اذان صبح است. اما با رصدهایی که توسط گروه های خبره و متخصص در زمان ها و مکان های متفاوت صورت گرفت، این نتیجه حاصل شد که طلوع سپیده هنگامی است که مرکز قرص خورشید 7/17 درجه زیر افق باشد.
زمان طلوع خورشید وقتی است که لبه بالایی قرص خورشید از سطح تراز یا سطح صفر (لبه افق) بالا بیاید که در این زمان نماز صبح قضا می شود.
اذان ظهر نیز وقتی گفته می شود که خورشید به بیشترین ارتفاع در آسمان برسد که به آن ترانزیت یا عبور خورشید از نصف النهار ناظر می گویند.
وقت نماز ظهر و عصر از اذان ظهر تا غروب آفتاب است.
غروب آفتاب نیز دقیقا همان وقتی است که لبه بالایی قرص خورشید از سطح تراز پایین تر می رود.
پس از غروب خورشید، ابتدا رنگ سرخی در مغرب و سپس در مشرق مشاهده می شود که آن را «حمره مشرقیه» می نامند. به تدریج که خورشید به زیر افق فرو می رود، سایه زمین بالا می آید و کم کم سرخی مشرق یا همان مشرقیه را از بین می برد وقتی این سرخی به طور کامل زوال یافت هنگام اذان مغرب فرا می رسد. نتیجه رصدها و مشاهدات و عکاسی هایی که در این مورد انجام شده، نشان داده است زمانی که مرکز قرص خورشید به اندازه 5/4 درجه، زیر افق رفت «حمره مشرقیه» به طور کامل از بین می رود و آن هنگام اذان است.
نیمه شب بر اساس آیات قران کریم تاریک ترین زمان شب است و آن موقعی است که خورشید دقیقا در نقطه مقابل ظهر ناظر قرار گرفته باشد .
حجت‌الاسلام سید رضا اصفهانی، مدیر بخش غیر حرفه‌ای مرکز مطالعات و پژوهش‌های فلکی و نجومی وابسته به دفتر حضرت آیت‌الله سید علی سیستانی، در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری رسا گفت: دین اسلام در بهره‌گیری از کاربردهای نجوم در احکام منحصر به فرد است.
وی با اشاره به اینکه بسیاری از فروعات فقهی اسلام مانند بلوغ، نماز، روزه، حج، جهاد و حتی مباحث زکات از بحث نجوم بهره می‌گیرد، تصریح کرد: حوزه‌های علمیه باید به مباحث نجوم توجه بیشتری کنند.
حجت‌الاسلام اصفهانی خاطرنشان کرد: خداوند در قرآن کریم آسمان و ستارگانش را زینت یافته از سوی خودش معرفی کرده و به انسان امر کرده است که آسمان و نحوه بنا و ساختمان آن را مورد مطالعه قرار دهد، در حالی که ما انسان‌ها افزون بر عدم توجه به آسمان، این زینت الاهی را با ایجاد آلودگی نوری محو کرده‌ایم و متأسفانه در اماکن مقدسمان این آلودگی نوری بیشتر است.
وی تصریح کرد: نجوم و ستاره شناسی از جذاب‌ترین پدیده‌ها و علومی است که در سطوح مختلف قابل عرضه است و در کشور ما بسیاری از مراکز فرهنگی و مساجد از آن غفلت کرده‌اند.
مدیر بخش غیر حرفه‌ای مرکز مطالعات و پژوهش‌های فلکی و نجومی در پایان گفت: این مرکز چندی پیش در همایشی با حضور 250 مدیر کانون‌های فرهنگی بسیج کشور در مشهد کاربرد نجوم در دین اسلام و آیات روایات را ارائه کرد.
سال ۱۳۷۰ اولین سال طلبگی را در محضر حضرت آیت الله مجتهدی در مدرسه ملا محمد جعفر آغاز نمودم .
هر روز برای طلبه ها ی مقدمات و بلاتر درس داشت . اسامی تقریبا همه رامیدانست و ذهنی حضور و غیاب میکرد .
به ظاهر طلبه ها خیلی اهمیت میداد . اولین باری که با ابوی برای آغاز طلبگی در محضرش رفتیم نگاهی به من کرد و گفت : بدرد میخورد .
اصرار داشت که طلبه ها سر و وضع ساده داشته باشند و از تجملات ظاهری بپرهیزند .
همیشه از استادش آقا شیخ عبدالحسین زاهد به نیکی و بزرگی یاد میکرد . برای عزاداری ایام سوگواری ائمه اطهار صلوات الله علیهم احترام و توجه فوق العاده ای قائل بود .
تمامی سرمایه طلبگی من از آن سه سالی است که در محضرش تتلمذ نمودم .
...
و امروز از رسانه ها اعلام شد که او نیز به آن دیار سفر کرد و دیگر بر کرسی ارشاد و تربیت طلاب علوم دینی تکیه نخواهد زد ...
آنچه به عنوان سن تکلیف برای انجام وظایف دینی ، در دین اسلام مطرح است برای دختران ۹ سال قمری و برای پسران ۱۵ سال قمری است .
از بررسی احکام تکلیف در ارتباط با فرایض دینی نتیجه گرفته میشود که دقیقا از لحظه و ثانیه تولد هر فرد در دین اسلام زمان سنج شروع میشود .
دختر بعد از ۱۰۸ دور گردش کره ماه به دور زمین از لحظه تولد و پسر بعد از ۱۸۰ دور گردش کره ماه به دور زمین از لحظه تولد به تکلیف میرسد.
گردش وضعی زمین و موقعیت خورشید در آسمان برای تعیین اوقات نماز های روزانه در دین اسلام مشخص شده و هر نماز شاخصی بسیار دقیق دارد .
برای روزه و حج حرکت انتقالی ماه معین شده است .
چهار گردش کره ماه به دور زمین برای مسلمان به عنوان ماه های محترم معین شده و هر گونه مخاصمه و خشونت گناه محسوب شده و و اگر منجر به مرگ شود دیه اضافه تری نسبت به ماه های عادی در نظر گرفته میشود .
در تاریخ ، شهادت امام جواد علیه السلام روز آخر ذیقعده ذکر شده است .
آنچه در تقاویم قمری معمول است روز سی ام را به عنوان « سلخ » مینویسند و شماره نمی گذارند در میان مردم آن زمان هم احتمالا روز سی ام را روز آخر میگفتند نه سی ام.
تقویم نویسی هم به این شکل مرسوم نبوده و امور براساس رویت هلال بوده به همین دلیل مشخص نبوده که فردای روز بیست و نهم روز آخر ماه جاری است که برایش شماره در نظر بگیرند و یا هلال رویت نخواهد شد و اول ( غره ) ماه بعد است .
به همین دلیل روز آخر شماره نداشته و روز آخر ( سلخ ) گفته میشده .
الان نیز در تقاویم سنتی که هرساله منتشر میشود مثل مصباح ، منجم باشی و یا مصباح زاده روز سی ام ماه قمری را شماره نمی گذارند و مینویسند « سلخ » و اگر ماهی سی روزه نبود مینویسند « سلخ ندارد » .
لازم به ذکر است که بررسی ها با استفاده از نرم افزار نجوم اسلامی نشان میدهد که غروب بیست و نهم ذیقعده سال ۲۲۰ قمری ارتفاع ماه در شهر بغداد حدود ۱۰ درجه ، درخشندگی ماه ۳/۲ درصد و زاویه ماه و خورشید بیش از ۱۷ درجه بوده و لذا امکان رویت این هلال با چشم معمولی به راحتی وجود داشته و ذیقعده روز آخر ( سلخ ) نداشته است .
اما چون آن روز مصادف بوده با ۸ آذر ۲۱۴ شمسی احتمالا اینکه هلال رویت نشده ممکن است آسمان ابری بوده و یا مردم به رویت هلال توجه نداشته اند که مورد اخیر بعید به نظر میرسد چون امام جواد به دستگاه حکومت نزدیک بودند و اصولا در دستگاه های حکومتی فرد یا افرادی برای تعیین تقویم و یا رویت هلال بوده اند .
بااین حساب این شبهه بوجود می آید که به احتمال زیاد شهادت امام جواد در روز اول ذیحجه واقع شده باشد .
نکته جالب درج سالروز شهادت امام جواد علیه السلام برای سال آینده نیز در روز ۲۹ ذیقعده است در حالی که ذیقعده ۳۰ روزه است!!
کلمه قمر در 23 سوره از قران کریم 27 بار تکرار شده که 15 مرتبه از آن ، شمس وقمر در کنار هم ذکر شده اند .
اولین با ر در آیه 77 سوره انعام و آخرین آن آیه دوم سوره شمس است .
موضوعات مورد اشاره در آیاتی که در مورد قمر است عبارتند از : نفی ربوبیت قمر ، بحساب بودن قمر ، تقدیر منازل برای قمر ، خواب حضرت یوسف و سجده قمر بر او ، حرکت قمر ، سجده قمر بر پرودگار ، پایان مشخص و سرنوشت تعیین شده برای قمر ، عدم ارتباط بین شمس و قمر ، شق القمر ، خاموشی قمر و اجتماع شمس و قمر
بررسی اولیه تفاسیر نشان میدهد که تمامی مفرسین ارجمند بدون هیچ بررسی لغوی ، تاریخی و نجومی ، تمامی قمرهای ذکر شده در قران را کره ماه ترجمه کرده اند ؛ لذا لازم است تا ابندا یافته های دانشمندان و منجمین از کره ماه که در حال گردش به دور زمین است ذکر گردد و مقایسه ای بین آنها و آیات قران کریم انجام شود .
کره ماه آنقدر به زمین نزدیک است که میشود ویژگیهای سطحی آن را حتی با چشم غیر مسلح نیز مشاهد کرد .
احکام اسلام به نحوی است که غالبا توسط فرد فرد مسلمین قابل اجراست . واگر مسلمانی در بیابانی تنها باشد و یا در میان غیر مسلمانان باشد نشانه هایی وجود دارد که به راحتی میتواند وظایف دینی اش را انجام دهد .
اوقات نماز قابل تشخیص است ، روزه هم همینطور و اخنصاص به گروه و دسته ای خاص ندارد . و این طراحی بسیار هوشمندانه است . به همین دلیل هم هست که در طول هزاروپانصد سال هنوز میتوان اسلام اصیل بدون تحریف هم پیدا کرد!
مسئله رویت هلال و آغاز رمضان المبارک همینطور است . متاسفانه آغاز رمضان در سالهای اخیر تبدیل به امر مسابقه ای بین افرادی شده که شاید بعضا نماز هم نخوانند چه برسد به اینکه روزه بگیرند !
کسی با بگار گیری تجهیزات مخالفتی ندارد فقط نباید انحصاری باشد . همه باید بتوانند این روشها و تجهیزات را داشته باشند .
رویت با تلسکوپ های بسیار گرانقیمت و دوربین های نظامی انحصاری ، صرفا برای رصد کنندگان شرعیت دارد و نه برای جامعه مسلمین !
این مسئله در استفتایی که اخیرا هم از مراجع گردیده تصریح شده است .
این عقب افتادگی به دلیل عدم حضور تنوع فعالیت های علمی و اقتصادی در این استان است .
به طور مثال در زمینه جذب طرح مکان یابی رصد خانه ملی در استان قم تلاشی به مدت ۲ سال انجام شد که مقداری در مطالب اولیه این وبلاگ منشر کردم . متولیان این طرح که با استقبال شدید دانشگاه کاشان مواجه بودند رغبتی به انجام کار مکان یابی در استان نداشتند و با پیگیری های زیاد تقریبا مجبور به پذیرش آن شدند .
جالب این است که مکان انتخاب شده که در منتها الیه جنوب استان قرار دارد از لحاظ موقعیت دید نجومی و دسترسی در میان مکان های دیگر بهترین مکان عنوان شد و کارشناس خارجی هم بر آن صحه گذاشت .
مسئله بسیار عجیب که باعث تاسف شده ، بی تفاوتی مسئولان استان قم و بخصوص آقای محمودی رییس دانشکده علوم پایه دانشگاه قم در جذب این طرح برای استان است .
تلاش کاشانیها ستودنی است ، بی اطلاعی مسولان جدید رصد خانه ملی ملی هم در زحمات قمی ها در طرح مکان یابی قابل توجیه است ؛ اما چرا مسئولان قم در جذب چنین طرح بزرگی برای استان تعلل و بی تفاوتی نشان میدهند اصلا فابل توجیه نیست !
بالاخره پس از چندین بار عقب افتادن اعلام محل نهایی احداث رصد خانه ملی ایران ، در هفته گذشته اعلام شد که ارتفاعات مرزی استان های اصفهان ، قم و مرکزی منطقه مناسب برای احداث رصد خانه ملی تشخیص داده شد .
این همان مکانی است که با همکاری و مشارکت مستقیم کارشناسان مرکز مطالعات و پژوهش های فلکی ـ نجومی انتخاب گردید . افرادی که همگی طلبه ی حوزه علمیه قم هستند و نجوم را به صورت درسی جنبی اما کاملا حرفه ای در مرکز فوق یاد گرفتند و توانستند در یکی از جدی ترین طرح های ملی و استراتژیک نقشی فعال و موثر ایفاکنند . هرچند که در طول این سالها با آنها با بی مهری تمام برخورد شد اما این طرح را با تمام توان به انتها رساندند .